Voorwoord 

Een serie artikelen over het thema bewustzijn; de neurowetenschappelijke, de psychologische, de filosofische en de esoterische visie (het ‘inwendige’ of ‘het verborgene’) van Millennium-visie!
Wat is het verschil tussen bewuste, onderbewuste, hoger of super-bewustzijn én bovenbewustzijn. Het materiële en immaterieel bewustzijn. Het lager, midden en hoger bewustzijn. Wat is het collectieve bewustzijn en het christusbewustzijn? Wat is het Alomvattend Bewustzijn? En …. zijn er verschillende bewustzijnsniveaus te ervaren in het fysieke lichaam? Hoe werkt het bewustzijn nu precies? Hoe kan het bestaan en waarom bestaat het bewustzijn?
­
Een nieuw bewustzijnsparadigma [1] nodig!

Het fenomeen bewustzijn wordt dikwijls als één van de grootste onopgeloste problemen van de filosofie en (neuro)wetenschap gezien en tegenwoordig is er géén nauwkeurig, algemeen erkende definitie van bewustzijn. Het gevolg hiervan is, dat ontelbare mensen onwetend-zijn over onderwerpen die betrekking hebben op bijna-doodervaring, hersendood, euthanasie, het stervensproces, reanimatie, orgaandonatie, een leven na de dood en reïncarnatie ….. en dus onbekend zijn met de ware betekenis van het levensproces. Het waarom.

De uiting van onwetendheid is een gebrek aan adequate kennis en ervaring van het leven in z’n geheel! Door een nieuw bewustzijnsparadigma (nieuw wereldbeeld en een nieuw mensbeeld) te omarmen, wordt de wetenschapper spiritueel en een religieus persoon wetenschappelijk. Op die manier ontstaat er een bewustzijnsverruiming die vergaande gevolgen heeft voor het mensbeeld. Er zal dan een revolutie in het bewustzijn van de mens optreden.
Deze verandering van paradigma, deze verruiming van het wereldbeeld dat de mensheid er dan op nahoudt, is een onvermijdelijk proces. En, vanuit de kosmos bezien, een volstrekt volautomatisch proces. Wij hebben dus een kosmisch denkkader – een nieuw alomvattend raamwerk - nodig teneinde het allesomvattende raadsel over de ware betekenis van het leven te kunnen oplossen.

[1] Paradigma = het denkkader waarbinnen men tracht oplossingen te vinden voor bestaande vraagstukken en praktische problemen; het wereldbeeld dat men bewust of onbewust, aanhangt.

1.0 Wat is bewustzijn? Waardoor wordt bewustzijn verklaard?

Wat is eigenlijk bewustzijn?

Bewustzijn is moeilijk te definiëren omdat het woord bewustzijn meestal gebruikt wordt om uiteenlopende vormen van bewustzijn te beschrijven. Iemand in een diepe slaap ervaart meestal géén bewustzijn en men kan zeggen dat iemand die wakker is bewustzijn heeft. Dit wordt het waakbewustzijn genoemd. Bij het waakbewustzijn is er een beschouwend subject, een persoon die zich van iets bewust is.

Wat is bewustzijn?

Bewustzijn is het vermogen om te kunnen ervaren of waarnemen, oftewel een beleving of besef hebben van jezelf en de omgeving. Verder wordt het bewustzijn (of de essentiële eigenschappen daarvan) gedefinieerd als: waarneming, waakzaamheid, ervaring, geestesgesteldheid, arousal [1], gevoel, subject, subjectiviteit, alertheid, intentionaliteit, beseffen, geheugen, geweten, weten en begrijpen. 

Onder ‘bewustzijn’ verstaat men dus de mogelijkheid om over gedachten, emoties, waarnemingen of herinneringen te beschikken en zich van hen ‘gewaar’ te zijn; ze waar te nemen, zich ervan ‘bewust’ te zijn van je eigen psychische processen. Weten van wat er in je omgaat, weten van wat je ziet, hoort of voelt en daarover kunnen vertellen. ‘Het weten en kennen van het bestaan van iets of van zichzelf. Het besef hebben van jezelf’.

Dus bewustzijn is weten of ervaren wat er zowel zintuiglijk als cognitief in jezelf omgaat, met eventueel de mogelijkheid om daarover op een bepaalde manier te kunnen communiceren.

[1] Onder arousal wordt de activatietoestand van het centrale en autonome zenuwstelsel verstaan; lage arousal zoals bij slaperigheid, gemiddelde arousal bij ontspannen waaktoestand

Selectieve aandacht

Men kan zich bewust zijn van gevoelens, gedachten, emoties en herinneringen, en dit worden objecten van het bewustzijn genoemd. Het vermogen van een persoon tot het beschouwen of ervaren van een object in het waakbewustzijn is afhankelijk van het selectieve aandacht.
Men kan zo in gedachten verdiept zijn dat men zich nauwelijks van zichzelf of van zijn omgeving bewust is. Het feit dat men zich niet bewust is ‘dat men bewust is’ betekent niet dat er op dat moment geen bewustzijn is. Het besef dat we bestaan, het ervaren van een gevoel van subjectiviteit (ons zelfbewustzijn) is ook een aspect van ons bewustzijn.

Zonder bewustzijn, niets ervaren!

Bewustzijn is niet zichtbaar, niet tastbaar, niet waarneembaar, niet meetbaar en niet aantoonbaar. Toch is het bewustzijn datgene waarmee elk levend wezen zijn bestaan inhoud en vorm geeft. Zonder bewustzijn is er géén levend lichaam. Tot in elke cel lijkt het leven een uitdrukking van de wil van (onbewuste aspecten van) het bewustzijn te zijn. Zonder bewustzijn is er geen waarneming, geen denken, geen voelen, geen kennis, geen geheugen.
Het bewustzijn is alomvattend, en de werkelijkheid zoals we die ervaren bestaat alleen in ons bewustzijn, en wordt ook door ons bewustzijn beïnvloed en uiteindelijk bepaald.
We kunnen zonder bewustzijn niets ervaren, niets waarnemen. Via onze zintuigen kunnen we in ons waakbewustzijn het beeld van de wereld om ons heen waarnemen. Waarnemen is geen objectieve, passieve verslaggeving in ons bewustzijn maar een actieve creatie door ons bewustzijn. Alles bestaat alléén in ons bewustzijn en alles wat daarbuiten valt, zoals een ‘echte objectieve werkelijkheid’, is onkenbaar. Elektriciteit kunnen we bijvoorbeeld niet rechtstreeks waarnemen, maar de fysieke uiting van elektriciteit wel: licht voor het oog, pijn voor de huid, geluid voor het oor, smaak voor de tong.

Ons bewustzijn is niet waar te nemen. Alleen de fysieke aspecten van ons waakbewustzijn zijn waarneembaar en registreerbaar. Bewustzijn is subjectief en niet wetenschappelijk aan te tonen.
Wat bepaalt ons bewustzijn, en wat bepaalt hoe we ons bewustzijn ervaren?
Is het bewustzijn een primaire eigenschap van het universum, dat non-lokaal altijd aanwezig is geweest, of is het bewustzijn het product of het gevolg van iets anders, de hersenen bijvoorbeeld?

Het fenomeen bewustzijn wordt dikwijls als één van de grootste onopgeloste problemen van de filosofie en (natuur)wetenschap gezien en tegenwoordig is er géén nauwkeurige, algemeen erkende definitie van bewustzijn.

2.0 Verklaringsmodellen van bewustzijn

Er is de laatst jaren veel over hersenen en bewustzijn gepubliceerd. Een meerderheid van de huidige westerse wetenschappers die zich verdiepen in bewustzijnsonderzoek, zoals hersenwetenschappers, psychologen, psychiaters, en filosofen, is van mening dat het bewustzijn materialistisch en reductionistisch verklaard kan worden.
Bewustzijn komt volgens de filosoof Daniël Dennett volledig voort uit de materie waaruit onze hersenen bestaan! Hij wil het bewustzijn uitleggen als een puur lichamelijk, chemisch fenomeen! Deze materialistische stelling wordt ondersteund door denkpatronen en paradigma’s in de huidige wetenschap, die hij met vele andere wetenschappers en filosofen als absoluut onaantastbaar lijkt te beschouwen en dus nauwelijks ter discussie wil stellen. Een probleem van veel wetenschappers is, dat het hen vaak grote moeite kost om van zo’n algemeen geaccepteerd paradigma los te komen.

Bewustzijn als onderwerp in de filosofie wordt meestal aangeduid als de filosofie van de geest. Bewustzijnsconcepten gaan vooral over de wisselwerking tussen lichaam en geest of fysiek en mentaal, bekend als het lichaam-geestprobleem. In bijvoorbeeld de geneeskunde wordt het bewustzijn onderzocht met een reeks van procedures die bekend staan als de neuropsychologische beoordeling. De geneeskunde richt zich vooral op de hoeveelheid bewustzijn van een persoon!
Verder zijn er diverse stromingen of metafysische  standpunten met betrekking tot het bewustzijn, zoals: pluralisme, trialisme, dualisme en monisme of eenheidsleer. Naast de dualistische opvattingen gaat het sinds de eerste helft van de 20e eeuw vooral over de diverse monistische bewustzijnsverklaringen/ -modellen.

Daarnaast zijn er ook opzichzelfstaande en Oosterse stromingen die het bewustzijn verklaren. Vanuit de disciplines – de psychologie, de geneeskunde en de wetenschap - en de filosofie wordt het bewustzijn als term veelal gebruikt als een plaatsvervanger van de termen ziel of geest én soms psyche. De psychologische disciplines die zich richten op het bewustzijn zijn de experimentele psychologie, de neuropsychologie en de cognitieve psychologie.

3.0   De wetenschappelijke zoektocht naar bewustzijn

‘De cruciale hersenstructuren voor ons bewustzijn’
‘De hersenstam fungeert als oerbron van het menselijk bewustzijn’ [Kelvin Nelson]

Relatie hersenen en bewustzijn

De neurowetenschap heeft een scala van theorieën voorgebracht om het bewustzijn te verklaren. Over een aantal eigenschappen van het bewustzijn zijn deze theorieën het min of meer eens. Ten eerste zetelt het bewustzijn in individuen en wordt het niet direct door verschillende individuen gedeeld. Het blijft in de loop van de tijd stabiel doordat het geheugen het verleden met het heden verenigt.
De elementen van het bewustzijn verschuiven heen en weer tussen de onderbewuste achtergrond en de bewuste voorgrond. Veel inbreng in het bewustzijn is afkomstig uit de zintuigen en wordt daar verbonden met mentale processen als emoties, gedachten, creativiteit, herinnering en taal.

Het zenuwstelsel is een essentieel onderdeel van het hersencircuit. Het heeft als verlengstuk van de hersenen tot doel de hersensignalen te versterken. Het zenuwstelsel is een zelfstandig netwerk dat in het fysieke lichaam zweeft. Het zenuwstelsel als geheel is afgescheiden van het fysieke lichaam – in die zin dat de zenuw en het lichaam geen contact met elkaar maken. De enige verbinding tussen de afzonderlijke stelsels vindt plaats d.m.v. chemische reacties – de chemische hormoontransmitters.
het complex hersenen/ zenuwstelsel functioneert op een bepaald bewustzijnsniveau. Het fysieke lichaam functioneert op een ander, eigen bewustzijnsniveau. Deze twee bewustzijnsniveaus communiceren met elkaar door middel van chemische hormoontransmitters. Wij interpreteren onze gevoelens aan de hand van deze chemicaliën!

‘Alle mentale processen, zelfs de meest complexe psychologische processen, komen voort uit de werking van de hersenen’ [Eric. K. Kandel, neurowetenschapper, Nobel prijswinnaar]

3.1 Dick Swaab Emeritus hoogleraar, arts, neurobioloog en hersenonderzoeker
Boek: ‘Wij zijn ons brein’ [1]

Cruciale hersenstructuren voor ons bewustzijn

Van het bewustzijn ervaren we twee aspecten. In de eerste plaats zijn we ons bewust van onze omgeving. De bouwstenen daarvoor vind je bij ieder levend organisme. Op de tweede plaats is er het zelfbewustzijn, dat zeker niet uniek is voor de mens, en bij dieren en jonge kinderen vast te stellen is met een spiegeltest.
Bijvoorbeeld een Aziatische olifant kan zichzelf in een enorme spiegel herkennen, zijn eigen oor in de spiegel inspecteren en ontdekken dat hij een merkteken op zijn kop heeft gekregen, volgens Frans de Waal.

Sommige hersenstructuren zijn voor het bewustzijn cruciaal, zoals de hersenschors, de thalamus en een functionele koppeling tussen deze hersengebieden. Als de hersenschors of de verbindingen ernaar toe kapot zijn maar de hersenstamfuncties nog intact, zodat ademhaling, bloeddruk en lichaamstemperatuur nog door de persoon zelf gereguleerd worden, is er géén sprake meer van bewustzijn. De patiënt is dan in een vegetatief coma. Ook het slaap-waakritme wordt nog door de hersenstam in stand gehouden.

‘Wij zijn ons brein, wat volgens Dick Swaab wil zeggen, dat bewustzijn zich uitsluitend en volledig in de hersenen afspeelt’

De hersenschors is essentieel voor ons bewustzijn, maar niet voldoende om zich bewust te worden van prikkels die vanuit onze zintuigen en vanuit ons lichaam via de thalamus in de hersenschors aankomen. Tijdens een narcose komen lichtprikkels nog steeds na 100 milliseconden in de visuele hersenschors aan, maar we worden ze ons niet bewust. Ook zijn er studies die laten zien, dat mondelinge suggesties, muziek of geluiden van de zee invloed op de narcose patiënt kunnen hebben hoewel deze buiten bewustzijn is. Voor een intact bewustzijn moet de hersenschors waar de prikkels aankomt ook actief met andere hersengebieden kunnen communiceren, en dat kan niet onder narcose.
Voor een normaal bewustzijn is ook een intacte thalamus nodig. De thalamus ligt in het centrum van de hersenen en speelt een cruciale rol in het bewustzijn omdat hier informatie vanuit alle zintuigen binnenkomt (behalve onze reuk) en hier overschakelt, om vervolgens naar de hersenschors gezonden te worden. Schade aan de thalamus veroorzaakt een gestoord bewustzijn!

Conclusie: Volgens Swaab kun je bewustzijn zien als een nieuwe eigenschap die ontstaat uit het samen functioneren van een aantal specifieke hersengebieden van het enorme netwerk van zenuwcellen in ons hoofd. Verschillende hersencellen en hersengebieden hebben ieder een eigen functie, maar doordat ze ook functionele verbindingen met elkaar hebben, krijgen ze gezamenlijk een nieuwe ‘emergente’ functie [2]: bewustzijn! Volgens Dick Swaab zijn wij ons brein, wat wil zeggen dat bewustzijn zich uitsluitend en volledig in de hersenen afspeelt!

[1] Dick Frans Swaab is een Nederlandse arts en neurobioloog die bekendheid geniet als hersenonderzoeker. Hij is emeritus hoogleraar in de neurobiologie aan de Universiteit van Amsterdam en was tot 2005 directeur van het Nederlands Instituut voor Hersenonderzoek van de Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen. 
[2] Emergentie is een begrip dat met name centraal staat in de systeemtheorie en de filosofie. Het betreft de ontwikkeling van complexe georganiseerde systemen, die bepaalde eigenschappen vertonen.

3.1.1 Een quasi-socratische dialoog?

Ontwikkelingspsycholoog Dolph Kohnstamm [1]: ‘Dick Swaab, jij hebt het mis. En dat is  bloedlink!’

‘De meeste mensen kennen van hem de bestseller ‘Wij zijn ons brein’, maar hij schreef ook samen met de kinderboekenschrijver Jan Paul Schutten het boekje voor jongeren. ‘Jij bent je brein’. 
‘Om kort te gaan: ik keer mij tegen zijn opvatting dat mensen alleen biologisch geconditioneerd zijn, waarbij hij de keuzevrijheid voor het menselijk handelen ontkent. Je hersenen sturen je gedrag, want al heel kort voordat je ‘besluit’ iets te doen is die doe-impuls verstuurd vanuit je hersenen – die gedachte. Je bent in zijn termen geen baas over je eigen brein, want je brein heeft die keuzes al gemaakt. Dat vind ik bloedlink en dat moet je vooral niet jongeren wijsmaken, want dan ondergraaf je hun eigen verantwoordelijkheid. Dat Swaab dat niet inziet. Hij maakt een veel te grote generalisatie. Hij ziet de onafhankelijkheid van het denken totaal niet zitten.
Hij verwijt de hersenonderzoeker Dick Swaab dat hij in zijn biologische blik op menselijk gedrag voorbijgaat aan de keuze die ieder mens daarbij heeft’.

‘Ik voel me tegenstander van Swaab’, zegt Harald Merckelbach, hoogleraar rechtspsychologie aan de Universiteit Maastricht.  Dat is wederkerig, want Swaab geeft Merckelbach ervan langs in zijn nieuwe boek. De strijd gaat vooral om de vrije wil. Die bestaat niet volgens Swaab. Merckelbach denkt er anders over. ‘Ja’, zegt Victor Lamme, hoogleraar psychologie aan de Universiteit van Amsterdam, ‘Swaab en ik staan vaak op één lijn: de vrije wil bestaat niet’!

Bestaat er dan zoiets als ware levensvrijheid? Bestaat toeval? Is ons lot tot op zekere hoogte van tevoren bepaald? Ligt alles vast, of kunnen wij met onze vrije wil ons lot beïnvloeden? [2].

[1] Boeken: ‘Ik ben ik’ en ‘De Eigenander’ met de ondertitel: ‘Een ik in mij’, het stemmetje in mijn hoofd!
[2] Frans Langenkamp, Boek: Vrije wil en voorbestemming’.  

3.1.2 Een intact bewustzijn

Sommige hersengebieden zoals de hersenschors en thalamus, zijn van cruciaal belang voor een intact bewustzijn. Voor het ontstaan van bewustzijn moeten deze gebieden en hun verbindingen niet alleen intact zijn, maar ze moeten ook onderling goed communiceren. Na een herseninfarct in de rechter hemisfeer kan zowel het zelfbewustzijn als het bewustzijn van de omgeving zijn aangedaan. Hierbij komt het voor dat men zich er niet meer van bewust is dan men linkszijdig verlamd is en bovendien het bestaan van alles aan de linkerzijde van het lichaam en de omgeving niet meer opmerkt en dus negeert. Dit wordt ‘neglect’ genoemd.

Voor het zelfbewustzijn [1] heb je een combinatie van zintuigelijke waarnemingen in een intacte hersenschors nodig. Het gevoel dat een lichaamsdeel bij je hoort, lijkt uiteindelijk op niets anders te berusten dan de activiteit van een paar groepjes neuronen die in een paar heel specifieke hersengebieden liggen.
Het zelfbewustzijn valt onder diverse omstandigheden geheel of gedeeltelijk uit. Ongeveer 10% van de alzheimerpatiënten is zich in het begin van hun ziekte niet bewust van het begin van hun achteruitgang. Dat percentage neemt tijdens het verloop van de ziekte toe. Dit wordt anosognosie genoemd. Anosognosie gaat samen met een verminderde activiteit in de gyrus angularis, die boven achter de slaapkwab ligt. Hier wordt de zintuigelijke informatie uit het lichaam en uit de omgeving geïntegreerd, en daarom is dat gebied essentieel voor het zelfbewustzijn. Dit deel van de hersenschors raakt gedurende het alzheimerproces steeds meer aangedaan.

3.1.3 Het waakbewustzijn

We weten nu dat drie structuren met hun onderlinge intensieve verbindingen de mogelijkheid creëren om bewustzijn te ervaren:

1. Het ascenderende reticulaire activerende systeem (ARAS) in de hersenstam;
2. De hersenschors, vooral bij het voorhoofd (frontaal), de slaapkwab (temporaal) en de zijwand (pariëtaal); [de hersenen bestaan uit honderd miljard neuronen, waarvan twintig miljard zijn gelokaliseerd in de hersenschors]
3. De verbindingen tussen de schors en de stam, die verlopen via de thalamus en de hippocampus.

Binnen het bewustzijn onderscheidt de neurologie drie toestanden: waken, REM-slaap en Non-REM-slaap. Bij uitval van deze centra is iemand bewusteloos of in coma, terwijl tijdens bewustzijn duidelijk activiteiten in deze centra worden gezien. Daaruit volgt dat deze centra in de hersenen in onderlinge samenwerking een rol moeten spelen bij de mogelijkheid om het dagelijkse (waak)bewustzijn te ervaren. Deze hersengebieden zijn van cruciaal belang voor een intact bewustzijn, maar ze moeten ook onderling goed communiceren.

In de klinische neurologie heeft het begrip bewustzijn een duidelijke en beperkte betekenis: het duidt op de gewaarwording van jezelf en je omgeving en brengt bepaalde hersensystemen in een bepaalde volgorde in actie. Hier moet direct aan worden toegevoegd dat er nog veel onbekend is over de manier waarop het bewustzijn in de fysieke hersenen functioneert.
Want …… hoeveel hersenen hebben we voor bewustzijn nodig? We kunnen de helft van onze thalamus en cortex verliezen, de linker- of de rechterhelft, en toch nog steeds de bepalende kenmerken van het bewustzijn houden. Is de wereld dan echt een illusie, zoals menig neurowetenschapper, waaronder mensen van eigen bodem, als Dick Swaab en Victor Lamme, zeggen?

De praktische neurologische visie op het bewustzijn heeft dus zo zijn beperkingen, want bewustzijn is onstoffelijk, niet meetbaar en dus niet aantoonbaar!

[1] Zelfbewustzijn is bewuste kennis van je eigen karakter, gevoelens, motieven en verlangens

3.2 Dr. Kevin Nelson, neuroloog
Boek: ‘De goddelijke hersenstam’

Met een leven na de dood of een eindeloos bewustzijn hoef je bij Kevin Nelson niet aan te komen. Spiritualiteit is stevig geworteld in het brein, schrijft hij in zijn boek. Nelsons boek is geen antireligieus of anti-spiritueel boek. Nelson geeft toe dat een biologische of neurologische verklaring geen uitspraak kan doen over de authenticiteit van de ervaringen zelf. Nelson gaat dus niet mee met Dawkins en anderen die op basis van biologische verklaringen concluderen, dat spirituele ervaringen illusies of waanbeelden zijn.

Het menselijk bewustzijn zetelt in de cortex én de thalamus

Om ergens van bewust te zijn, moet dit bewustzijn eerst worden opgewekt; we worden voorbereid op het ontvangen van de innerlijke wereld van ons lichaam en onze hersenen en van de buitenwereld om ons heen die ook de bewustzijnstoestanden van slapen en waken regelt.
De zenuwcentra die de hersenen opwekken tot reacties op zichzelf en op de omgeving en die de hersenen overschakelen tussen slapen en waken liggen in de hersenstam. De hersenstam wekt niet alleen ons bewustzijn op, maar regelt ook onze ademhaling, hartslag, ‘vecht-of-vluchtreactie’ en vegetatieve functies. Het opwekkingssysteem bevat de schakelaars die ons bewustzijn tussen zijn drie toestanden heen en weer bewegen. Ditzelfde systeem regelt automatisch ons hart en onze longen.
Via zenuwbanen die vanuit de hersenstam oprijzen, activeert het opwekkingssysteem verschillende hersengebieden, m.b.v. een zorgvuldig uitgebalanceerd samenspel van chemische stoffen die de synaptische knooppunten tussen neuronen overbruggen: adrenaline, acetylcholine, serotonine, en dopamine. Het menselijke bewustzijn zetelt in de cortex en de thalamus die daar direct onder ligt. Dit zijn de twee grootste hersenstructuren, met het grootste aantal neuronen.

Het opwekkingssysteem bereidt de hersenen voor, ongeveer net zoals het doek klaarstaat voor het penseel van de schilder. Het opwekkingssysteem maakt de thalamus en de cortex gereed voor actie, zodat deze vervolgens de inhoud van onze bewuste ervaring kunnen verwerken. Het samenspel tussen cortex en thalamus is van fundamenteel belang voor een groot aantal corticale functies. Alle zintuigelijke informatie, behalve geur, moet de thalamus passeren, voordat hij in de cortex volledig wordt herkend. De neurologische basis van het bewustzijn is betrouwbaar vastgesteld. De thalamus en de cortex werken op een heel bijzondere manier samen. Ze produceren ongeveer veertig keer per seconde een elektrische resonans. Wáárom ze dit ritme voortbrengen, is niet duidelijk.

Het bewustzijn is een dynamisch proces dat voortdurend verandert en gebruikmaakt van zenuwen die verspreid liggen over de thalamus en de cortex. Maar sommige neurowetenschappers denken dat het bewustzijn kan worden teruggebracht tot een lager niveau in de hersenen, waarbij sommige aspecten misschien kan plaats hebben in de primitieve hersenstam. De hersenstam fungeert als oerbron van het menselijk bewustzijn!

De hersenstam ontvangt zenuwsignalen uit de voeten, de ingewanden, het hart en het hele lichaam, en leidt ze verder voor het activeren van de thalamus en de cortex. Zonder hersenstam géén bewustzijn, aldus Nelson!

3.2.1. Boekbespreking door Titus Rivas

In dit boek blijkt opnieuw hoe materialistisch Nelson georiënteerd is. Hij wil een zuiver neurologische verklaring bieden voor bijna-doodervaringen en vergelijkbare spirituele ervaringen. Andere soorten verklaringen beschouwt hij in feite als onwetenschappelijk; hij doet ze af als wilde speculaties en mythes die per definitie niet rationeel kunnen zijn. Nu is dat gezien zijn wereldbeeld nog enigszins begrijpelijk, maar Nelson meent ook nog een stevig, neuropsychologisch fundament te kunnen leggen voor het aanvaarden van de menselijke spiritualiteit. Het rare hieraan is natuurlijk dat spirituele ervaringen in een materialistisch wereldbeeld nooit méér kunnen zijn dan een soort illusies. Opdat spirituele ervaringen meer om het lijf hebben, dienen ze juist niet verankerd te liggen in de fysiologie van het brein.

Kevin Nelson laat overigens steeds weer zien géén enkel benul te hebben waarop rationele alternatieven voor het materialisme gebaseerd zijn. Hij bagatelliseert fundamentele vraagstukken binnen de filosofie van de geest, zoals het 'hard problem' oftewel qualia-probleem en persoonlijke identiteit, alsof dit soort vragen moeiteloos materialistisch beantwoord kunnen worden.

De vraag is: 'Hoeveel hersenen (breinmassa, materie) hebben we voor bewustzijn nodig?'

We kunnen de helft van onze thalamus en cortex verliezen, de linker- of de rechterhelft, en toch nog steeds de bepalende kenmerken van het bewustzijn houden. De vraag hoeveel cortex en thalamus we dan precies nodig hebben om (nog) menselijk te zijn - om bewust te zijn van onszelf en de omgeving, de wereld -, vormt de frontlijn van het bewustzijnsonderzoek. Welke delen van de cortex en de thalamus het bewustzijn nodig heeft, is en blijft een wetenschappelijk mysterie.

3.3 Dr. Mevin Morse, kinderarts
Boek: ‘Nader tot het Licht’

Voorwoord van dr. Raymond Moody: ‘Het is hen gelukt het gebied in de hersenen te lokaliseren waar de bijna-doodervaringen plaatsvinden. Dit gebied, vlak bij de rechter temporale hersenkwab ligt, is genetisch gezien dé aangewezen plek voor bijna-doodervaringen’.

Dr. Morse en zijn team onderzochten of dit ‘de zetel van de ziel’ zou kunnen zijn, waar de levensessentie zich bevindt, die ons maakt tot wat we zijn. Dr. Morse heeft het werk van ’s werelds grootste neurologische wetenschappers erbij gehaald om zijn idee te ondersteunen dat datzelfde ‘iets’ wat er voor zorgt dat we leven (velen van ons noemen het de ‘ziel’) de lichamelijke dood overleeft.

3.4 Pim van Lommel, cardioloog
Boek: ‘Eindeloos bewustzijn’

Vanuit Nederland  heeft vooral de cardioloog Pim van Lommel veel onderzoek gedaan naar bijna-doodervaringen. Hij publiceerde zijn onderzoek in het tijdschrift: The Lancet, bracht meer dan 20 artikelen uit over BDE en schreef het boek: Eindeloos Bewustzijn – een wetenschappelijke visie op de bijna-dood ervaring.

Vóór het onderzoek was hij van mening dat het bewustzijn alléén door hersenactiviteit kan worden geproduceerd. Tijdens zijn onderzoek is hij van mening veranderd, hij stelde vervolgens dat het bewustzijn gefaciliteerd wordt door de hersenen, oftewel dat bewustzijn ontvangen of gehuisvest wordt door de hersenen. ‘Het bewustzijn is geen product van de functie van de hersenen. Neen, het is primair aanwezig in het universum en de hele materiële wereld komt eruit voort’, aldus Pim van Lommel. Het menselijke bewustzijn ligt niet besloten in de hersenen, maar is non-lokaal (niet-plaatselijk) en eindeloos. Er zijn dus goede redenen om aan te nemen dat ons bewustzijn niet altijd samenvalt met het functioneren van onze hersenen en ook los van ons lichaam ervaren kan worden!

‘Dat bewustzijn buiten mij ontstaat of plaatsvindt, vind ik net zo goed lastig te bevatten als de stelling dat het uitsluitend iets van de hersenen is’.
Hoe kan ik bijvoorbeeld een overweldigend gevoel van verbondenheid in een groep vertalen naar puur neuronale processen in mijn brein?

De filosoof David Chalmers die zich gespecialiseerd heeft in bewustzijnsvraagstukken geeft een overzicht van de bestaande theorieën over de samenhang tussen bewustzijn en hersenen. Hij beschrijft allereerst drie materialistische en reductionistische modellen om daarna drie niet-reductionistische en immateriële modellen te beschrijven.
Zijn ‘laatste’ model – het ‘fenomenalisme’ of ‘immaterieel (of neutraal) monisme’ – stelt, dat bewustzijn primair in het universum aanwezig is én dat alle materie subjectieve eigenschappen of bewustzijn bezit. Alle materie of ‘de fysieke werkelijkheid’ wordt in dit model door het bewustzijn gevormd. Chalmers kent hiermee aan het bewustzijn een duidelijke causale (oorzakelijke) rol toe in de fysieke wereld.
Alle materie of ‘de fysieke werkelijkheid’ wordt in dit model door bewustzijn gevormd! Empirisch onderzoek naar het menselijke bewustzijn tijdens een uitval van alle hersenfuncties (Bijna-doodervaring) lijkt dit model te ondersteunen.

Pim van Lommel zegt hierover het volgende: ‘Op basis van al mijn bevindingen heb ik persoonlijk dan ook een sterke voorkeur voor pan(proto)psychisme [1], het niet-materialistische model van de fundamentele of wezenlijke relatie tussen bewustzijn en materie’. Vervolgens concludeert Pim van Lommel:
‘Het bewustzijn is géén product van de functie van de hersenen. Het is primair aanwezig in het universum en de hele materiële wereld komt eruit voort’, zei Van Lommel.
‘Ik zeg niet dat mijn theorie zonder meer correct is’, zei Van Lommel. ‘Maar het is duidelijk dat de huidige ideeën over het menselijk bewustzijn niet kloppen en dat we verdere studies moeten doen naar nieuwe concepten’.

Het menselijk bewustzijn ligt dus niet besloten in de hersenen, maar is non-lokaal en eindeloos. Dat is de conclusie van Van Lommels boek en dat was als vloeken in de wetenschappelijke kerk.

[1] Panpsychisme is een metafysisch begrip en een filosofische leer. Het woord komt uit het Grieks: 'pan'= alles, geheel en 'psychè' = ziel, geest; het is een synoniem van 'al-bezielings-leer'. Panpsychisme gaat ervan uit dat ofwel alle materie bezield is, ofwel, in ruimere zin, dat de kosmos als organisme bezield is.

4.0 Het elektromagnetisch veld van de hersenen is hét bewustzijn

‘Hologram = een elektromagnetisch energieveld?’

Vooraanstaande neurologen zeggen nu, dat de hersenen eerder een gecompliceerd organisme zijn voor het registreren en kanaliseren van bewustzijn, dan voor de productie ervan! Prof. J.C. Eccles [1] formuleerde het bondig door te stellen, dat ‘de hersenen de boodschapper zijn voor het bewustzijn’.

Neuroloog Karl Pribrams heeft het ‘mysterie’ van de hersenen en het bewustzijn op een andere manier aangepakt. Hij heeft ‘bewezen’, dat het geheugen van de mens zich helemaal niet in de hersenen bevindt! Zijn experimenten lijken aan te tonen, dat het geheugen zich niet in dezelfde ruimte bevindt als de fysieke vorm van de hersenen. Dat bewustzijn en intelligentie op de één of andere manier door de ruimte is verspreid.
Dit is op een holografische manier vastgelegd. Wetenschappers zijn nú op zoek naar de plaats wáár het hologram [2] zich nu werkelijk bevindt!

Een aantal onderzoeken duidt erop dat ons bewustzijn een elektromagnetische grondslag heeft; bewustzijn is namelijk energie zo heeft men ontdekt. Energie heeft een bepaalde kracht die een mogelijk effect kan veroorzaken. Voor gedachte-energie geldt dit ook. Gedachten zijn bewustzijnsenergie en bestaan in de ´wereld van mogelijkheden’.
Uit deze onderzoeken kwam óók naar voren, dat ons bewustzijn mogelijk een elektromagnetisch energieveld was.
Prof. Johnjoe McFadden (Moleculair-/ microbioloog, School of Boimedical an Life Sciences, University of Surrey, Verenigd Koninkrijk) is van mening, dat er informatie ligt opgeslagen in het elektromagnetisch (energie)veld [bijv. in het aura-veld] dat (‘alleen maar(??)’, Redactie) de hersenen omgeeft! Het elektromagnetisch veld van de hersenen zorgt voor de verbindingen die kenmerkend zijn voor het bewustzijn, dat onze handelingen beïnvloedt en onze wil manifesteert. Om nog een stapje verder te gaan heeft neurobioloog Sue Pockett [3] aangevoerd, dat het elektromagnetisch veld van de hersenen hét bewustzijn is!

[1] John Carew Eccles een Australische neurofysioloog, die in 1963 de Nobelprijs voor medicijnen kreeg vanwege zijn onderzoek naar synapsen.
[2] Hologram: Een echt drie-dimensioneel beeld gecreëerd via fotografische projectie. Ook wel een interferentiepatroon genoemd.
[3] Sue Pockett, neuropsycholoog van de Universiteit van Otago, New Zealand. Boek ‘The nature of Consciousness: A Hypothesis’

5.0 Neurologisch of materieel bewustzijn

‘Het religieuze brein’

We kunnen ons dus gaan afvragen of een spirituele ervaring zoals bijvoorbeeld een bijna-doodervaring een zelfstandig bewustzijnstoestand is, maar dan met een specifiek patroon van hersenactiviteit dat een neuroloog zou herkennen, net als waken of REM-slaap. Ofwel, dat een spirituele ervaring de uitdrukking is van een bewustzijnstoestand zoals emoties, het vermogen om te spreken, of dat je bewust bent van je eigen lichaam.

‘Wetenschappers hebben delen van de hersenen geïdentificeerd die het geloof in religie beheersen’. Religie is een vorm van hersenactiviteit; zit God in de hemel of in onze hersenen?’

Misschien komt spirituele ervaring tot stand in de grensgebieden tussen bewustzijn, bewusteloosheid en dromen. Een gebied waarin onze bewustzijnstoestanden gefragmenteerd en met elkaar vermengd zijn; een hybride. ‘Een nauwe vermenging van ongelijksoortige zaken’. Een vermenging waarbij het beste van twee softwarepakketten gecombineerd wordt in één pakket.

Maar de vraag is wederom: ‘Wie coördineert en controleert dit sturingsmechanisme?’

De hersenen (de geest, het bewuste), een ongrijpbaar elektromagnetisch energieveld, een onafhankelijk bewustzijn (geen zielsbewustzijn) of een alomvattend hoger bewustzijn (de ziel of het hoger bewustzijn, Hfdst. 8.2.1) dat de mens doordringt, omhult en beschermt’?

6.0 Waar zetelt het menselijk bewustzijn?

‘Het neurologisch of materiële bewustzijn’

Welke wetenschappelijke ideeën bestaan er op dit moment over de relatie tussen hersenen en bewustzijn, en waar en hoe zou het bewustzijn in de hersenen gelokaliseerd kunnen worden?
Hoe zou materie bewustzijn kunnen produceren? De hersenen zijn immers opgebouwd uit louter materie, uit atomen en moleculen die weer de bouwstenen zijn van cellen met hun chemische en elektrische processen. Met deze samenstelling uit ‘onbewust bouwstenen’ zijn de hersenen zeker in staat het ervaren van bewustzijn mogelijk te maken.
Maar ‘produceren’ de hersenen dan ook ons bewustzijn?

Waar komt de geest vandaan? Wie kan het zeggen?

Wilder Penfield [1] is algemeen bekend als  de vader van de neurochirurgie. Hij studeerde in Princeton, Oxford en aan de John Hopkins Universiteit; hij is verantwoordelijk voor een groot deel van onze huidige kennis over het functioneren van de hersenen. Penfield en veel van zijn tijdgenoten dachten geruime tijd dat er géén ziel of onafhankelijk, vrij-bewustzijn [Hfdst. 8.2.1] in het menselijke lichaam bestond. Hij geloofde dat de hersencellen al het menselijke gedrag zouden kunnen verklaren. Uiteindelijk zijn de hersen dat wat je ziet: drie pond gelatineachtige neuronen in een omhulsel van schedelbot; dezelfde ‘zielloze’ materie die Richard Restak [2] met zijn PET-scan had waargenomen.

Vijftig jaar later veranderde Penfield van gedachten. ‘Ik ben gaan geloven dat het bewustzijn van de mens, de geest, niet iets is  wat gereduceerd kan worden tot het hersenmechanisme’. En …  ‘het vaststellen van de verbinding tussen geest en hersenen is het belangrijkste van het uiteindelijke probleem’.
Na jarenlang de hersenen van bewuste patiënten te hebben geobserveerd, geloofde Penfield dat er iets moest zijn wat de geest van de fysieke hersenen onderscheidde. Hij schreef het volgende: ‘De aard van de geest is het fundamentele probleem, misschien het moeilijkste en belangrijkste van alle problemen. Waar komt de geest vandaan? Wie kan het zeggen? Het bestaat. De geest is verbonden aan het handelen van een bepaald mechanisme binnen in de hersenen. De geest is al duizenden generaties lang aanwezig in het menselijke lichaam. Er lijkt deugdelijk bewijs te bestaan dat het karakter van de geest erfelijk [Redactie: DNA, de drager van al ons erfelijke eigenschappen, maar is dat waar?] is en van de ene generatie op de volgende en daaropvolgende, wordt doorgegeven’.

De geest is in beeld gebracht door deze gedachte te koppelen aan het begrip menselijk bewustzijn. Geestelijke activiteiten wordt gezien als het resultaat van elektrochemische activiteit van de hersenen; de breinmassa (materie). Het heersende wereldbeeld gaat uit van het zgn. materialisme. Deze filosofie neemt aan dat materie primair is en dat geest of bewustzijn secundair is. Men gaat hierbij van uit dat de werkelijkheid enkel en alleen uit materie bestaat. Vandaar de verwijzing van de wetenschappers dat de hersenen – de breinmassa - het ‘neurologisch’ ofwel het ‘materiële’ bewustzijn vertegenwoordigt.

Op dit moment kunnen ‘we’ – de neuro-wetenschappers - slechts zeggen, zonder dat ‘we’ daar verder iets aan toe kunnen voegen: ‘De geest is geboren’, aldus Wilder Penfield.

[1] Wilder Penfield (1891-1976), neurochirurg die vooral bekendheid kreeg door zijn onderzoek naar hersenfuncties bij ernstige epilepsiepatiënten
[2] Richard Restak, professor en neuropsychiater

7.0 Ontelbaar onbeantwoorde vragen

‘Cognitieve neurowetenschap = een pseudowetenschap?’

Bewustzijn is datgene wat hersenen tot hersenen maakt; datgene maakt |wie-jij-bent| ….. volgens deze zienswijze! ‘Jij bent ….. je hersenen; de goddelijke hersenstam volgens de (neuro)wetenschap!’ Of, zijn we als menselijke wezen veel meer dan dat?

Vraag: Hoe komt ons bewustzijn precies tot stand? Staan de hersenen, de hersenschors, de hersenstam, thalamus [1] en de hippocampus centraal in het ervaren van bewustzijn? Waar liggen de grenzen van ons bewustzijn dan? Is het bewustzijn alleen maar gelokaliseerd in ons denkvermogen, onze intelligentie of het ‘IK’. Kan het bewustzijn overal en/ of in alles vertegenwoordigd zijn? Bijvoorbeeld ook in planten en dieren?

Vraag: Hoeveel hersenen (breinmassa, materie) hebben we voor bewustzijn nodig?
Zit er een ‘schakelaartje’ in de hersenstam die bijvoorbeeld drie bewuste toestanden - waken, REM-slaap en Non-REM-slaap - regelt? Of …. is het bewustzijn een veel ingewikkelder (‘denk’)proces, dan wij ons tot nu toe hebben voorgesteld? Denk bijvoorbeeld eens aan de biologische zienswijze omtrent communicatie tussen alle cellen.
Het blijkt in ieder geval, dat als we de helft van de thalamus en de cortex verliezen, de linker- of de rechterhelft, we nog steeds de bepalende kenmerken van bewustzijn kunnen behouden.

Vraag: Wat en wáár bevindt zich het (materiële of onder-) bewustzijn nu precies als bijvoorbeeld een deel van de hersenen wordt verwijderd of uitgeschakeld kan worden? Denk bijvoorbeeld maar eens aan een herseninfarct; een stolsel sluit een bloedvat in de hersenen af. Een deel van de hersenen krijgt dan geen zuurstof meer!

Vraag: Bevindt het ‘neurologisch’ of materieel bewustzijn zich wel of niet in dezelfde ruimte als waar de fysieke herkenbare vorm van de hersenen (de breinmassa) zich bevindt? Wordt het bewustzijn niet gevormd door de som van alle cel-informatie, het totale cel-geheugen gezamenlijk of toch alleen maar door de ‘hersenen’ in het bijzonder, zoals de cognitieve neurowetenschappers ons doen geloven? Wordt daarmee non-lokaal of lokaal-bewustzijn (plaatselijk; de hersenen) bedoeld?

Vraag: De taak van de hersenen is een dynamisch patroon van interacties tussen hersenen, lichaam en wereld soepel te laten verlopen. De hersenen hebben niet als taak om bewustzijn voort te brengen, maar om onze omgang met de omgeving te coördineren. Dus om ervaringen m.b.v. de buitenwereld tot stand te brengen. Hersenen hebben dus een faciliterende functie, géén producerend functie. Je hersenen zijn niets anders dan de ‘boodschappers voor ons bewustzijn’.
Waar of onzin? Of zijn de hersenen niets anders dan een ‘verzamelplaats’ waar alle informatie uit het fysieke lichaam wordt verzameld, er een vertaalslag plaats vindt en ‘gedwongen’ wordt tot het nemen van beslissingen en acties die direct betrekking hebben op het functioneren van het fysieke lichaam?
Of ….. onze hersenen zijn ‘slechts’ het medium waarmee we signalen opvangen. Dit zou betekenen dat ons bewustzijn het sterven van ons lichaam kan overleven. Dat ons bewustzijn kan blijven voortbestaan!

Vraag: Het bewustzijn is volgens Pim van Lommel géén product van de functie van de hersenen. Het is primair aanwezig in het universum en de hele materiële wereld komt eruit voort.
Bevindt zich het bewustzijn dan ….’overal’? Zelfs ‘buiten’ ons fysieke lichaam?
Is ons bewustzijn lokaal (plaatselijk, alleen fysiek aanwezig) of non-lokaal aanwezig? Wordt daarmee bedoelt: ergens in het universum of rondom het hoofd in de vorm van een energieveld? Of is de mens alleen maar een zielloos mechanisme; een geest-lichaam systeem? Een mechanisme dat géén vrije wil kent, zoals Dick Swaab en Victor Lamme beweren?

Vraag: Is het elektromagnetische energieveld rondom onze hersenen (ons hoofd) dan hét bewustzijn? Of is het totale aura-systeem of elektromagnetisch energieveld [2] rondom het fysieke lichaam het totale bewustzijn: het alomvattende menselijk bewustzijn. Of moeten we de aura opvatten als het ‘verlengde van ons bewustzijn’? Wordt hier dan het non-lokale bewustzijn mee bedoeld?
Ons elektromagnetisch energieveld of aura-veld reikt toch veel verder dan alleen maar rondom onze hersenen, ons hoofd? Spreken we in een dergelijke verband – ‘buiten ons’ - dan over het neurologisch of materieel bewustzijn, over een non-lokaal bewustzijn, over immaterieel bewustzijn (het ‘spiritueel’ bewustzijn)? Wat is dan het collectieve bewustzijn [3], het kosmisch bewustzijn of Alomtegenwoordige Bewustzijn, de Kosmische Creatieve Intelligentie? Wie het weet mag het zeggen ….. aldus de neurowetenschap.

Vraag: Zijn er veel meer energievelden (bewustzijnsvelden) die de mens – het fysieke lichaam - ter beschikking staan? Zijn er meerdere bewustzijnscentra waarneembaar in het menselijk energieveld of in én rondom het fysieke lichaam?

[1] De thalamus en de cortex werken op een bijzondere manier samen. Ze produceren ongeveer veertig keer per seconde een elektrische resonans. Waarom ze dit ritme voortbrengen is niet duidelijk. Misschien van belang voor het synchroniseren van waarneming en denken tijdens waken en dromen.
[2] In de moderne wetenschap (de kwantumfysica) wordt het elektromagnetisch veld als een hyperveld – gestructureerde energiepatronen – gezien, die de uitdrukkingsvorm van specifieke activiteiten (bijvoorbeeld ons denken= informatie) bevatten. Een hyperveld verschaft én transporteert  informatie (=energie). Wetenschappelijk bekeken, kan een menselijke energieveld omschreven worden als een structuur of een patroon in een hyperruimte of wel het 1e hyperveld, dat verbonden is met een Universele Rasterstructuur van waaruit de hoofdstraal van SPIRIT of het Goddelijke Zelf, middels impulsen – frequentiepatronen - de knooppunten van de rasterstructuur van het menselijke hyperveld zal beïnvloeden. Er treedt door deze goddelijke, regelmatige frequentie-impulsen (ook wel de SPIRIT-Referentie-Energiestraal genoemd) – van het goddelijke niveau van het Zelf – een interactie met de frequentiepatronen die op het geest- en zielenniveaus van de mens zijn vastgesteld.
[3] Het collectieve bewustzijn wordt gevormd door de som van alle bewustzijnseenheden in de wereld en is omsloten binnen ons Universum,  niet daarbuiten .

8.0 Slot, de overpeinzing

‘Het materiële of neurologisch bewustzijn’
‘Het centrale dogma = het bewustzijnsparadigma’!

Bewustzijn is een ongrijpbaar concept, zelfs voor neurowetenschappers en filosofen die het verschijnsel al hun hele werkzame leven bestuderen. Alles wat niet meetbaar is, is per definitie niet verifieerbaar, dus niet wetenschappelijk aantoonbaar en dus niet waar! Is de wereld dan echt een illusie zoals menig neurowetenschapper (Dick Swaab en Victor Lamme) zeggen?
Maar het hedendaagse neurowetenschappelijk onderzoek berust volgens Alva Noë [1] (Amerikaanse hoogleraar in de filosofie) op betwijfelbare grondslagen, omdat steeds als vooronderstelling is aangenomen dat bewustzijn zich in de hersenen afspeelt. Dat is een bewuste aanname geweest bij al het onderzoek naar bewustzijn. Hij denkt dat het de taak van de hersenen is een dynamisch patroon van interacties tussen hersenen, lichaam en wereld soepel te laten verlopen. Dus niet om bewustzijn voort te brengen, maar om onze omgang met de omgeving te coördineren. Alva Noë vergelijkt de hersenen met een muziekinstrument: hersenen maken niet op zichzelf het bewustzijn zoals instrumenten niet zelf de muziek maken.

Volgens Alva Noë is bewustzijn iets wat we tot stand brengen en daarvoor hebben we hersenen, een lichaam én de wereld om ons heen nodig. Zijn uitgangspunt is dat het bewustzijn niet alleen afhankelijk is van wat er in je hersenen gebeurt, maar ook van je levensgeschiedenis, het huidige positie in de wereld en je interactie met die wereld. Alva Noë wil daarom terug naar het begin, omdat in het reguliere onderzoek naar bewustzijn als vanzelfsprekend van een aantal aannames is uitgegaan, waarvan maar de vraag is of die kloppen.

Vraag: Kan er daadwerkelijk sprake zijn van een vorm van bewustzijn bijvoorbeeld ná overlijden?

Dat is nu net de kern van de verdeeldheid tussen aanhangers van een niet-materiele benadering en die van een rechtlijnige wetenschappelijke verklaring. Volgens artsen zoals Belgische professor dr. Steven Laureys [2] verbonden aan de Universiteit van Luik is bewustzijn buiten het lichaam niet mogelijk. Zodra de hersenen sterven eindigt het bewustzijn, aldus. Andere academici, zoals Pim van Lommel [3] en de Amerikaanse neurochirurg Eben Alexander, menen dat ons bewustzijn, onze geest, niet zozeer gevestigd is in de hersenen (in de hersenstam), maar dat er sprake is van een complexere dimensie en onze hersenen ‘slechts’ het medium zijn waarmee we signalen opvangen. Dit zou betekenen dat ons bewustzijn het sterven van ons lichaam kan overleven. Dat ons bewustzijn kan blijven voortbestaan!

[1] Alva Noë, Amerikaanse hoogleraar in de filosofie.
[2] Laureys’ onderzoekresultaten werden in 2013 in het wetenschappelijke tijdschrift PLOS One gepubliceerd. ‘Ik vind het fascinerend hoe een brein na een hartstilstand zulke rijke ervaringen kan genereren en hoe we dat eigenlijk nog onvoldoende begrijpen’.
[3] Van Lommel schreef het boek ‘Eindeloos bewustzijn’. Een wetenschappelijke visie op de bijna-doodervaring.

8.1 Wetenschappelijke bevinding

In de wetenschap zijn het vooral de neurowetenschap en de cognitiewetenschap (of de cognitieve neurowetenschap) die ervoor gezorgd hebben dat de zgn. neurale correlaten van bewustzijn in toetsbare verklaringsmodellen worden opgesteld.

De neurowetenschap is een groot interdisciplinair vakgebied, gebaseerd op de veronderstelling dat al het gedrag en de cognitieve processen, die de bewuste geest vormen, hun oorsprong vinden in de structuur en de functie van het zenuwstelsel met name in de hersenen (de breinmassa). Volgens deze visie kan het bewustzijn of de geest beschouwd worden als een reeks van opeenvolgende operaties, die uitgevoerd worden dóór de hersenen. Er zijn meerdere bewijsvormen die deze visie ondersteunen, middels manipulaties van hersenactiviteit en het functieverlies-experiment van de hersenen.

Samenvatting van de (neuro)wetenschappelijke visie:

• Het menselijke bewustzijn zetelt in de cortex en de thalamus.
• De hersenstam fungeert als oerbron van het menselijk bewustzijn!
• Het gebied, vlak bij de rechter temporale hersenkwab ligt, is genetisch gezien dé aangewezen plek voor bijna-doodervaringen, voor hét materiële bewustzijn.
• Het elektromagnetisch veld van de hersenen is het bewustzijn!
• Bewustzijn buiten de hersenen is niet mogelijk. Zodra de hersenen sterven eindigt het bewustzijn!
• De hersenen de boodschapper zijn voor het bewustzijn.
• Onze hersenen zijn slechts het medium waarmee we signalen opgevangen en 'verwerken'.  

Dat de hersenen in de neurowetenschap dus een cruciale rol spelen in bewustzijn moge duidelijk zijn. Maar hoe bewustzijn precies tot stand komt en wat het precies is, daar moeten ze bescheiden over blijven. Dat is iets wat ze gewoon niet weten, want bewustzijn is onstoffelijk, niet meetbaar en dus niet aantoonbaar! Het blijft vooralsnog een mysterie. De praktische neurologische visie op het bewustzijn heeft dus zo zijn beperkingen!
Nieuwe bevindingen uit de neurowetenschappen, de celbiologie en de prenatale psychologie tonen aan dat de mens beschikt over meerdere vormen van geheugen. Dus meerdere bewustzijnscentra.  Naast het 'expliciete' bewuste geheugen beschikken we ook over een cel-geheugen dat zich samenvoegt in het lichaamsgeheugen. De celbiologie heeft aangetoond dat individuele cellen een ervaringsgericht geheugen vormen. De herinneringen zijn opgeslagen in het cel-geheugen van het lichaam en ook al herinneren wij nu als volwassene ons dit niet bewust, in het hier en nu herhalen we deze patronen vaak keer op keer. Deze herinneringen, gedachten en gevoelens zijn kortweg te omschrijven met het begrip de geest ofwel het bewuste!

8.2 Het gedachtevorm- of geestbewustzijn

'Eindbevindingen'

Het bewustzijn is dus géén product van de functie van de hersenen. De hersenen produceren het bewustzijn niet, maar zorgen dat je het ontvangt én ervaart. Zoals je computer internetgegevens – informatie - niet produceert, maar ontvangt!
Het bewustzijn ligt dus niet besloten in de hersenen, maar is non-lokaal (niet plaatselijk gebonden) eindeloos,  CREATIEF en INTELLIGENT!

Het bewustzijn is de geest (let op: niet de ziel of het innerlijke zelf of hogere zelf) die ervoor zorgt dat het totale energiepakket – dé informatiestroom - in beweging is en blijft, én die er tevens voor zorgt dat het zenuwstelsel de ontvangen informatie uit alle hoeken van het menselijk fysieke lichaam - het totale pakket aan cel-geheugens, lichaamsgeheugen - kan ontvangen, registreren, produceren en transporteren van elektrische ladingen en magnetische velden. En daar …… zijn ‘hersenen’ voor nodig, want zonder hersenen – het gewaarwordings- en bewustwordingsproces – kan je niet bewust worden van ‘iets’ dat vanuit je lichaam dan wel uit je directe omgeving tot je komt!

Bewustzijn is een toestand van de ‘geest’ die gekenmerkt is door een besef of beleving van het eigen ‘IK’ en de omgeving!
Bewustzijn is de bron van onze gedachten en gevoelens.
Bewustzijn is beweging is onze geest!

• De geest is het brein in fysieke vorm! Het is de geest die ervoor zorgt, dat je over je brein kunt nadenken. Zonder geest zou je niet eens weten dat het brein bestaat. 
• De geest – het gedachtevorm-bewustzijn - is dus overal in het hele fysieke lichaam vertegenwoordigd. 
• De geest is de ‘heerser van alle gedachten’. Alle gedachten zijn zeer subtiele, maar een uiterste krachtige energievorm die er voor kan zorgen dat wij ‘bewust’ of ‘onbewust’ leven; als slaapwandelaar of ‘activist’ door het leven gaan.
• De geest is de ‘verzorger’ van het fysieke lichaam.
• De geest is de innerlijke kracht die - jou - het lichaam voortdrijft. De geest is die aangewende energie!
• De geest is ons bewustzijn dat alles kan bedenken en voelen, zich kan identificeren met van alles in én buiten onszelf.

• De geest is de ‘sluier der vergetelheid’; een uniek filtersysteem dat de ziel als het ware omhult. De geest ontvangt en interpreteert alle binnenkomende informatie in iedere energievorm en activeert op deze wijze het bewustzijn; het verstand.
• De geest is een sub-moleculair deel, dat uit allerlei energieën bestaat, te weten gedachten en herinneringen aan gevoelens uit het verleden die opgeslagen zitten in de cellen. De ziel daarentegen is de totale som van alle gevoelens die je ooit eens hebt gehad. De geest (je cel-geheugen, het verstand – niet het brein) bestaat uit herinneringen aan deze gevoelens.
• De geest – kortweg het bewustzijn - is een substantieel deel van allerlei gevoelens die in specifieke situaties ter herinnering gebracht kan worden, om dat deel van de wens van de ziel in dit leven ter verwezenlijken.
• De geest zal gehoorzaam geven aan het ‘wensenpakket’ van ervaringsmogelijkheden – gigantisch menukaart – van de ziel. De geest kiest uit dit wensenpakket een specifiek energiedeel en wel zodanig dat op een bijzondere wijze nieuwe ervaringen worden gecreëerd voor de ziel.
• De geest – het bewustzijn - is overal in het lichaam vertegenwoordigd; in iedere lichaamscel!

Bewustzijn in beweging is onze geest. Bewustzijn dat een vast vorm heeft aangenomen is ons lichaam!

De bewuste geest of het geestbewustzijn (het bewuste niveau, het verstand, de breinmassa, het totale cel-geheugen) is het ervaringsgebied waar je je eigen werkelijkheid kent en creëert in een gedeeltelijke bewustzijn van je daden. Hoe groot dat bewustzijn is, hangt af van je 'bewustzijnsniveau'. Dat is het fysieke niveau.

De bewuste geest is bestemd om de taak van de totale gegevensverzameling op elk moment van NU te beheren. Hij verzorgt ook de analyse van gegevens uit het verleden, het bevattingsvermogen en de begripsvorming, de toekomstprojectie en alle zintuiglijke feedbackfuncties. Op deze manier brengt hij onze ervaring van het huidige moment voort.

9.0 Kernboodschap Millennium-Visie: ‘Wij zijn materie én energie’

Waaruit bestaat jouw lichaam? Uit weefsels en organen.
Waaruit bestaan weefsel en organen? Uit cellen.
Waaruit bestaan cellen? Uit moleculen.
Waaruit bestaan moleculen? Uit atomen.
Waaruit bestaan atomen? Uit subatomaire deeltjes.
Waaruit bestaan subatomaire deeltjes? Uit…… energie?
NEE!!
Ze bestaan niet uit energie, ze ZIJN energie! [David Cameron Gikandi]

Bewustzijn kan dus gezien worden als potentiële energie en potentiële materie.
Wanneer bewustzijn in beweging komt, ontstaat er energie. Wanneer energie zich samenbalt ontstaat er materie. Bewustzijn in beweging – in trilling, in vibratie – is dus ENERGIE! Alles is dus in feite energie!

10.0 Een nieuw bewustzijnsparadigma [1]

‘Het ziel-geest-lichaam-systeem’
‘Je bent een drie-eenheid’

Wij zijn energiewezens! Jij bent een lichtwezen [Hfdst.8.2], een drie-eenheid bestaande uit een ziel (zielsbewustzijn, hoger-bewustzijn of vrij-bewustzijn [2]), een geest (geestbewustzijn of gedachtevorm-bewustzijn [3]) en een fysiek lichaam (lichaamsbewustzijn of moleculair bewustzijn). De basis-drieëenheden of drie-zelven zoals de oude Kahuna’s het al vroeg vertelden.

Wij zijn én vormen individueel één ‘doorleefd eigen’ bewustzijn; het (totaal) menselijk bewustzijn of eenheidsbewustzijn, ons ‘uitgebreid’ bewustzijn. Het individueel eenheidsbewustzijn wordt tot uitdrukking gebracht – voelbaar, ‘leesbaar’ en zichtbaar (‘uitstraling’) - in het (menselijk) elektromagnetisch energieveld ofwel het aura-(energie)veld vertegenwoordigd. Onze aura [Een ruimtelijk, driedimensionale netwerkstructuur, 4, 5] wordt dan ook samengesteld uit de drie (hoofd)bewustzijnsvormen of –componenten (bestandsdelen, elementen), te weten: zielsbewustzijn, geestbewustzijn en lichaamsbewustzijn.
Onze aura kan je dus voorstellen als het ‘verlengde’ van het geest- (gedachte-energie) en lichaamsbewustzijn, dat gelijker tijd omhult én doordrongen wordt van het zielsbewustzijn. Onze aura stelt dus het éénheidsbewustzijn van gemengde, gestructureerde energiepatronen of -vormen voor; een hologram! ’Een holografisch bewustzijn; een holografisch energieveld’
Het menselijk bewustzijn of eenheidsbewustzijn is dus een ‘gebundeld, totaal energiepakket’ – van het individu dat jij bent - dat permanent in beweging is. Het menselijk energieveld is een hologram!
Het menselijk bewustzijn leidt tot een persoonsgebonden (‘eigen’) trillingsfrequentie of een trillingsgetal, dat zich kenbaar maakt in het (‘eigen’) elektromagnetisch energieveld of aura-veld. 

Alles is in wezen dus bewustzijn! Bewustzijn is de essentie van al wat bestaat! Al wat we zijn, is bewustzijn maar dan in verschillende aggregatie (‘vast, vloeibaar en gasvormig’) toestanden! We horen te beseffen dat we niet ons ziel-geest-lichaam systeem hebben, maar dat we een ziel-geest-lichaam systeem zijn. Wij zijn ons zelf en zijn lichtwezens! Wij zijn goddelijke wezens!

De vraag die we ons permanent onszelf permanent behoren te stellen, is: ‘Welk bewustzijnscomponent regeert in ons dagelijks leven? Is dat het zielsbewustzijn, het lichaamsbewustzijn of het geestbewustzijn?’

[1] Paradigma = het denkkader waarbinnen men tracht oplossingen te vinden voor bestaande vraagstukken en praktische problemen; het wereldbeeld dat men bewust of onbewust, aanhangt.
[2] Zielsbewustzijn. ‘Ons ware zelf is bewustzijn in zijn zuivere vorm’.
[3] Gedachtevorm-bewustzijn ontstaat terwijl je denkt vanuit eenheidsbewustzijn door middel van algoritmische vonken – energietrillingen, vibraties - in de hersenen.
[4] https://www.millennium-visie.org/site/index.php/nieuwsbrief/142-aura-september-2011
     https://www.millennium-visie.org/site/index.php/nieuwsbrief/145-chakras
     https://www.millennium-visie.org/site/index.php/nieuwsbrief/146-chakras-deel-ii
[5] Holografie is een manier om een driedimensionale afbeelding van een object te maken, met gebruik van een plat vlak in de vorm van een fotografische film of sensor, of een ingegraveerde structuur. Door de afbeelding uit verschillende hoeken te bekijken lijkt het platte beeld te veranderen zodat de indruk van een ruimtelijk, driedimensionaal beeld bestaat. Het beeld bestaat echter niet echt maar wordt gerepresenteerd door plaatsen waar licht aanwezig is en door plaatsen waar minder of geen licht aanwezig is.

Hans Zevenboom

Literatuur verwijzing:

1. Frans Langenkamp, Boek: 'Vrije wil en voorbestemming’.
2. wikipedia.org/wiki/Bewustzijn
3. Dick Swaab, Boek: ‘Wij zijn ons brein’
4. Pim van Lommel, Boek: ‘Eindeloos bewustzijn’
5. https://www.millennium-visie.org/site/index.php/nieuwsbrief/217-het-probleem-bewustzijn-maart-2016
6. https://www.millennium-visie.org/site/index.php/nieuwsbrief/218-het-bewustwordingsproces-ii
7. https://www.millennium-visie.org/site/index.php/nieuwsbrief/219-het-bewustwordingsproces
8. https://www.millennium-visie.org/site/index.php/nieuwsbrief/220-hetbewustwordingsproces