Spiritualiteit in Onderwijsmodel 2050? - deel III

Het huidige onderwijssysteem is een ramp voor vele hoog-gevoelige, hoogontwikkelde kinderen en (Nieuwe-tijds-)kinderen met een ontwikkelingsstoornis.

1.0 Inleiding

De nieuwe spirituelen

In de jaren negentig van de vorige eeuw was de term ‘God’ nog iets van de kerkelijke gelovigen. Nu spreken de buitenkerkelijke spirituelen liever over: ‘het Goddelijke’ of ‘de Bron’. Volgens onderzoek van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) hoort inmiddels ruim een kwart van de Nederlanders thuis in de categorie ‘nieuwe spirituelen’ - ze geloven wel iets, maar horen niet meer bij een traditionele kerk. Nieuwe spirituelen worden gekenmerkt door veel belangstelling voor zingevingvragen, een hoge mate van religieuze individualisering, een sterke gerichtheid op zoekreligiositeit en een grote religieuze openheid. Steeds meer mensen zien spiritualiteit en godsdienst als twee tegengestelde polen. Volgens velen maken we een Spirituele Revolutie door die religie definitief laat plaatsmaken voor de Nieuwe Spiritualiteit!

Elk leven is zinvol en waardevol. Iedereen draagt dan ook op zijn of haar manier een steentje bij de ontwikkeling van het (Levens)Proces; de spirituele ontwikkeling van de mens en de aarde! Want wij zijn allen lichtbrengers. Er zijn geen uitverkorenen of verdoemden, iedereen hoort erbij, want alles is met alles verbonden! God is niet alleen het diepste van mijzelf; het goddelijke – of het goddelijke Bewustzijn [de Ziel van God] - is overal en doordringt álles. Tot in de verste uithoeken van het Universum – de Kosmos – tot in de haarvaten van het leven, van jouw lichaamscel. Het is dan ook van groot belang, wat we denken, voelen en doen.

Ontdek wat het is om een autonoom mens te zijn, die zich beweegt in een oneindig …..  [R]-evolutieproces.

2.0 Spirituele intelligentie

Het IQ is een maat voor de analytische en rationele intelligentie: het oplossend (‘denk’)vermogen van logische of strategische taken. Bij emotionele intelligentie (EQ) gaat het om gevoel, gevoeligheid voor, bewustzijn van en empathisch (invoelend) vermogen betreffend de eigen gevoelens en die van anderen.
Maar spirituele intelligentie (SQ) wordt gezien als een vorm van intelligentie betreffende het aanpakken en oplossen van levensvragen en zingeving. Het gaat om verbindend denken, te weten: bezieling, creativiteit, inzicht en intuïtief vermogen. SQ wordt gezien als de motor, de kracht die onze persoonlijke groei aandrijft. Spirituele intelligentie wordt gezien als het vermogen om ons handelen en aanwezigheid op aarde in een ruimere context te plaatsen, om zin te geven aan ons bestaan. SQ stelt je in staat om jezelf vragen te stellen als: ‘Wil ik deze situatie waar ik in zit eigenlijk wel? Zou ik het niet liever willen veranderen, niet een betere situatie creëren?’ Of ….. ‘Waarom leef ik eigenlijk? En wat is de zin van het doodgaan? Reïncarneren wij allemaal?

Bewustzijn is alles. Bewustzijn, dat waarvan je je echt bewust bent, is de basis van alle waarheid en aldus van alle ware Spiritualiteit!

3.0 De Nieuwe Spiritualiteit

‘Georganiseerde religies zijn een probleem; ze verbieden namelijk tolerantie!’

Het lijkt alsof onze samenleving een revolutie in alles heeft voortgedaan, behalve in de spiritualiteit! De wetenschap heeft daarentegen vooruitgang geboekt die de mensen perplex doet staan. De geneeskunde heeft vorderingen geboekt die de levensduur van de mens heeft verlengd tot voorbij onze stoutste dromen. De technologie heeft ontwikkelingen doorgemaakt die ons bevattings- en verwerkingsvermogen te boven gaan. Politiek, economie, industrie en kunst: alles, bijna alles heeft op één of andere manier wel vooruitgang geboekt, maar onze religieuze opvattingen zijn al duizenden jaren onveranderd gebleven!
En …… waar blijven nu de noodzakelijke veranderingen in ons onderwijssysteem dan?

Als je wilt praten over wat voor soort Nieuwe Spiritualiteit er dan moet komen, dan kan ik zeggen dat het een spiritualiteit kan zijn die voortbouwt op de bestaande religies in hun huidige vorm. Deze spiritualiteit verwerpt niet acuut onze traditionele religieuze leringen, maar borduurt erop voort en past alleen die leringen aan, waarvan ook wij vinden dat ze niet langer van toepassing zijn. Ze zal uit de oude spiritualiteit de dingen weglaten die wij duidelijk niet langer van dienst zijn, en nieuwere en diepere begrippen aanreiken waar wij wel iets aan hebben. Ze zal het allerbeste van de oude religies behouden.
De nieuwe spiritualiteit is géén complete verwerping van de oude spiritualiteit, maar er eerder dieper op ingaat. Ze zal uit de oude spiritualiteit de dingen weglaten die wij duidelijk niet langer van dienst zijn, en nieuwere en diepere begrippen aanreiken waar wij wel iets aan hebben. Ze zal het beste van onze oude religie behouden. Aldus zullen enkele dingen die wij hier horen bekend voorkomen. Een groot deel van de Nieuwe Spiritualiteit zal ook gaan over de creatie van een waarachtige gelijkheid voor vrouwen en daarmee een einde maken aan het paternalistische en openlijke misbruik van de helft van de mensheid. Dit is één van de redenen waarom je mag verwachten dat de Nieuwe Spiritualiteit zal worden bestreden door de mensen die macht in handen hebben. De meeste machthebbers zijn namelijk mannen!

De meeste religies – de ‘basisfilosofie’ van het huidig onderwijssysteem; scholen die in Nederland zijn ontstaan na de invoering van de diverse schoolwetten en (uiteindelijk) de Leerplichtwet - ‘richten’ zich op de geest (het intellect) en de lichaamsbelevenissen! Daar tegenover staan de religies die onderrichten dat wij ‘meer dan een lichaam’ zijn. Maar de nieuwe boodschap hier is, dat wij onze lichaam helemaal niet zijn. Wij zijn de essentie – de ziel - van wat het leven in onze lichaam heeft ingeblazen. Dit is de sleutel. Dat is de kern. Dit is de centrale waarheid waaromheen elke andere waarheid voortaan moet draaien als wij niet voor altijd de cyclus van geweld, vernietiging en moorden willen ervaren, die onze planeet al duizenden jaren lang heeft geteisterd.
Als we dit gaan beseffen dan zal ons systeem van overtuigingen een geheel andere wending krijgen. Want alle vormen van menselijk gedrag zijn gebaseerd op menselijke overtuigingen. De ene reeks overtuigingen voedt de andere, waardoor zogenaamde superovertuigingen worden gecreëerd die bepaalde religies of seculiere filosofieën overstijgen. Het is dus zeer zinvol om de elementaire religieuze overtuigingen te bestuderen, of je nu gelovig bent of niet.

‘Ken daarom deze waarheid, en de waarheid zal je bevrijden’.

De fundering van de Nieuwe Spiritualiteit is dan ook: ‘Je bent niet je lichaam. Jij bent een drieledig wezen, bestaande uit een ziel, een geest en een lichaam. Degene die jij bent, is onbegrensd én eindeloos! En …… wij allen zijn Eén!’

‘Spiritualiteit is niet het volgen van de weg die de ander ons dicteert, maar van de weg die we zelf ontdekken’. ‘Spiritualiteit nodigt je uit de gedachten van anderen te verwerpen en met eigen gedachten te komen’.
‘Zelfstandig denken, is met geen enkele ware leer in strijd!’

4.0 Spiritualiteit in het onderwijs?

‘De klas als spirituele werkplaats?’
‘Vernieuwend, zinvol?
‘De relatie met je innerlijke zelf?’

Spiritualiteit zijn is heel anders dan proberen een religieus mens te zijn of een goed protestant, katholiek, jood, of islamiet of boeddhist te zijn. Het betekent eerder als Christus zijn dan christen of gelovig zijn. Het betekent Boeddha te zijn en niet jezelf als boeddhist noemen. Spiritueel zijn betekent dat je bijvoorbeeld niet doodt, lastert of immoreel handel ongeacht wie zegt dat je je zo gedragen moet.
Spiritueel zijn is een manier van leven, geen lidmaatschap van een instituut of een (religieuze) organisatie. Het is een deel van jou en je kinderen. Geen regels of wetten, vaderlandse plicht of jihad kunnen iemands fundamentele spirituele geloof in de heiligheid van het leven verstoren, de behoefte om liefde te schenken uitschakelen of de behoefte om alle schepselen om in harmonie te leven, vernietigen. Je kunt niet in naam van God iemand doden en toch beweren dat je geloof in God of dat je spiritueel bent.

Spiritualiteit werpt licht op het ‘mysterie’ van het bestaan. In de spiritualiteit gaat het om de kern van het mens-zijn in relatie tot de ware betekenis van het leven! We moeten ons terdege beseffen dat spiritualiteit niet in de hemel afspeelt, maar ook op een bouwterrein. Goed onderwijs kan daarom niet zonder deze spirituele invalshoek. Leraren willen hun leerlingen en studenten immers niet alleen kennis, vaardigheden en gedrag bijbrengen, maar hen ook doen groeien in een grondhouding van eerbied voor het leven.
Spiritualiteit is vormend maar tegelijk ook omvormend, voedend en confronterend. Aangesproken door het ‘mysterie’ leert een mens vertrouwen op zichzelf, op de ander en op wat er geheimvol innerlijk groeit. Spiritualiteit biedt richting, maakt gevoelig voor wat goed en waarachtig is, zowel in het individuele als gemeenschappelijke leven. Vanouds werd dit werkelijkheidsgebied via godsdienst en filosofie ter sprake gebracht. Maar voor velen is deze taal betekenisloos geworden, met als gevolg dat de dimensie van het ‘mysterie’ in onze samenleving nauwelijks nog wordt onderkend!

Nieuwetijdsonderwijs? [1]

Spiritualiteit behoort ongetwijfeld tot de kern van religies. Maar is er ook in de school plaats voor? En, als er op school al plaats voor is, kan spiritualiteit daar ook geleerd worden? En als spiritualiteit in school geleerd kan worden, kun je dat leren ook toetsen? Geen onbelangrijke vraag, in het perspectief van het examenprogramma voor levensbeschouwing, aldus Thom Geurts [2].
Eén van de meest verwarrende gedachten is wel het misverstand dat spiritualiteit iets exclusief christelijks is; dat spiritualiteit een kundigheid is voor experts (Iman, pastoor of dominee). Besef en realiseer je dat spiritualiteit er voor iedereen is, ongeacht ras, geloof, leeftijd en zienswijze! Niemand behoort te worden uitgesloten! Want waar in de spiritualiteit om gaat is, dat je leert toegang te krijgen tot je innerlijke zelf; dat je je verbonden voelt met de bron van het bestaan; dat je leert luisteren naar je hogere of innerlijke zelf of je intuïtie! En daarvoor heb je geen spirituele elite – religieuze leiders of theologen - voor nodig!

Het Nieuwe Leren wordt dan niets anders dan het levensbeschouwelijke leren; het leven aanschouwelijk maken door te ervaren! Leren hoe je van het leven genieten moet, wordt dan een levenshouding! Het Nieuw Voelend Leren volgens Onderwijsmodel 2050 wordt dan niets anders dan het levensbeschouwelijke leren; het leven aanschouwelijk maken door te ervaren! Leren hoe je van het leven genieten moet, wordt dan een levenshouding!

‘Leren is ontdekken wat je reeds weet. Doen is laten zien dát je het al weet’.

[1] Bij Nieuwetijdsonderwijs ligt volgens psychologe Els Umans [Spiegelbeeld juli/augustus 2012] de nadruk op de totale menselijke ontwikkeling waarbij welvaart, gezondheid en geluk de belangrijkste peiler is. Aandacht voor het individu, voor intellectualiteit, voor spirituele wetenschap en dit alles bekeken vanuit psychologisch oogpunt.
[2] T. Geurts, T. Roumen, W. van Walstijn, Verbinden en vertrouwen, Een spirituele visie op de katholieke school als gemeenschap, Den Haag, 2003.

5.0 De klas als spirituele werkplaats?

Scholen mogen niet verheven worden tot kerken en zeker niet tot religieuze instituten! Ouders sturen hun kinderen niet naar een school om lid te worden van een geloofsgemeenschap. Ze sturen hun kinderen naar een instelling die ervoor zorgt dat zij op een doelgerichte manier worden toegerust om in de toekomst volwaardig deel te kunnen nemen aan de samenleving. Scholen behoren zich te richten op de ontwikkeling van de leerling en niet een leeromgeving van gelovigen die dieper ingaan in het geloof van de kerkgemeenschap. Ongeacht of je nu spreekt van bijzondere scholen, openbare scholen of religieuze scholen. Dit betekent, dat je in school leerlingen niet één bepaalde spiritualiteit kunt overdragen.

Of het nu gaat om de spiritualiteit van New Age, van Boeddhisme, Hindoeïsme, Abrahamitische religies, Islam, Openbaringsreligies tot het Zen Boeddhisme [1], wel kun je via onderwijsmethodieken – bijv. filosoferen of mediteren - de leerlingen vaardig maken met spiritualiteit door in hun persoonlijk leven door te dringen. Bij deze vaardigheid behoort het zo te zijn, dat je de koers van je diepe innerlijke gevoelens kunt ontdekken; dat je kennend, wetend en reflecterend met spiritualiteit kunt omgaan; dat je met jezelf en met anderen kunt communiceren en dat je daarbij het tegoed van spiritualiteitstradities een rol laat spelen. Maar dat je wezenlijk beseft en goed tot je doorlaat dringen, dat jij het bent die de koers uitzet en niet die ander! Dat jij ervaart wat je hogere spirituele behoeftes zijn, en niet die ander!

Meerdere methodieken – filosoferen, mediteren, discussiëren, e.d. - zijn ‘oefenbaar’ op school. Waarschijnlijk niet voor de grote groep in de klas, maar wel in kleinere groepjes met meer veiligheid en intimiteit. Want je bent in gesprek met jezelf, maar ook met je medeleerlingen en niet in de laatste plaats met je leraar.
De ‘andersheid’ van je medeleerling kan je op verrassende manieren een beeld geven van jezelf. Zo werkt dat nu eenmaal. Je medeleerling kan je ook laten delen in nieuwe mogelijkheden en onverwachte dimensies.
Een geheel vernieuwde onderwijsstructuur [Creatie en Educatie onderwijssysteem, Onderwijsmodel 2050] biedt hiertoe kansen en maakt mogelijk wat in de oude klassikale structuur nog onmogelijk was.

[1] http://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_religies_en_spirituele_tradities  

6.0 Spiritualiteit is een ervaring

‘Spiritualiteit is niet het volgen van de weg die de ander ons dicteert, maar van de weg die we zelf ontdekken’
‘Religie is een instituut en spiritualiteit is een ervaring!

Waarom de relatie spiritualiteit en het onderwijssysteem?

Spiritualiteit nodigt je uit de gedachten van anderen te verwerpen en met eigen gedachten te komen. ‘Een goed gevoel’ is jouw manier om te zeggen dat je laatste gedachte waar was, dat je laatste woord wijsheid was, dat je laatste daad liefde was. Godsdiensten beweren daarentegen dat dát de weg naar de hel is; dat dit afwijkt van het enige ‘ware’ geloof.

De persoonlijke ervaring is jouw bron van gezag en niet zozeer wat een ander je heeft verteld. Dit in tegenstelling tot de georganiseerde religies en bijzondere onderwijsinstellingen die beweren, die ‘eisen’ dat je hun leerstellingen en methodieken gelooft en het liefst blindelings volgt. Als je bijvoorbeeld tot een specifieke religie – een geloofs-, opvoed- of onderwijssysteem - moet behoren om God te vinden, dan zou dat betekenen dat je slechts op een specifieke, verplichte wijze tot Hem kunt komen. De vraag is, waarom zou God dat van jou zo verlangen? Waarom zou God verlangen dat jij dat ene specifieke onderwijssysteem – ‘het uit hoofd leren van feiten’ - moet volgen en geen aandacht mag besteden aan je innerlijk groeiproces; de bron binnenin? Het proces van het-zijn, van het ervaren van het leven?

Veel mensen (onderwijsdeskundigen) en theologen beweren dat het echte probleem van de mensheid is, dat we van de (religieuze) opvattingen en instructies [het zijn niets anders dan overtuigingen] van onze ouders en voorouders afgedwaald zijn. Zij vinden dat we naar de klassieke geloofsleer en -richtlijnen en oude wijsheid-tradities moeten terugkeren. ‘We moeten er niet nog verder van afdwalen’. ‘Laten a.u.b. het oude onderwijssysteem – het uit het hoofd leren van feitenkennis - blijven handhaven en niets steeds maar blijven vernieuwen!’
Er wordt gezegd – vooral door theologen en academische onderzoekers, meestal oudere mannen om het zo maar te zeggen – dat de nieuwe spiritualiteit een onsamenhangend geheel is. Een vrijblijvend rommeltje, zonder een groot verhaal. ‘Ietsisme’ heet het ook wel, alsof het vaag ‘iets’ zou zijn waarin we geloven. Niets is minder waar. In recentere onderzoeken [EO, 15 april 2014] is spiritualiteit steeds meer gaan betekenen dat iemands beleving meer persoonlijk, minder dogmatisch en met meer openheid voor nieuwe ideeën en invloeden en meer pluralistisch is, dan het geloof van de gevestigde religies.

De georganiseerde religies, maar ook de klassieke onderwijsinstellingen blijven maar beweren – als je in hun leerstellingen en hun opvoedkundige onderwijsmethodieken gelooft – dat alles goed komt! Dat is de enige reden waarom alle godsdiensten falen – maar zeker ook de bestaande onderwijsinstellingen - uiteindelijk!
Spiritualiteit aan de andere kant zal altijd slagen. Spiritualiteit eist absoluut niet dat je ergens in gelooft! Zij nodigt je eerder uit om voortdurend aandacht te besteden aan je ervaring én je gevoel. Spiritualiteit dringt er zelfs op aan dat je je eigen ervaring zoekt. Want de persoonlijke ervaring is jouw bron van gezag en niet zozeer wat een ander je heeft verteld!
Als we dit gaan beseffen dan zal ons systeem van overtuigingen (bestaande onderwijsmethodieken) een geheel andere wending krijgen. Alle vormen van menselijk gedrag zijn namelijk gebaseerd op menselijke overtuigingen, en de ene reeks overtuigingen voedt de andere, waardoor zogenaamde super-overtuigingen worden gecreëerd die bepaalde religies of seculiere filosofieën overstijgen. Het is dus zeer zinvol om de elementaire (religieuze en opvoedkundige) overtuigingen opnieuw uitvoerig te bestuderen, om er zeker van te zijn dat onze kinderen – onze toekomst, en dus het voortbestaan van deze wereld – wordt gegarandeerd!

7.0 Slot

Het ‘Toekomstig Onderwijs’ = Onderwijsmodel 2050.
Onderwijsmodel 2050 = Creatie en Educatie!

Het bestaande onderwijssysteeem is de schepping van de politici en de geleerden van de afgelopen driehonderd jaar! Het is in essentie een patriarchaal systeem. Dat wil zeggen, dat het voor het grootste deel door mannen is gecreëerd. Deze mannelijke dominantie weerspiegelen de evolutionaire karaktertrekken van het huidige onderwijssyste(e)m(en), wat uiteindelijk er toe heeft geleid die op overheersende onevenwichtigheid tot in alle geledingen.
Het huidige onderwijs is uitsluitend gericht op de ontwikkeling en de training van het intellect met absolute verwerping van de intuïtie! De ontwikkeling is een belangrijk onderdeel van elk onderwijssysteem maar niet zaligmakend. De mens is nu in staat om door het heelal te reizen, de atoomkracht verder te ontwikkelen, de meest ingewikkelde computers te bouwen, etc. etc., maar de mensheid heeft echter niet tegelijkertijd haar intuïtie ontwikkeld. Intuïtie die haar in staat zou stellen haar ontdekkingen en creacties op de juiste wijze en met de juiste motivatie te gebruiken. De mensheid heeft niet geleerd haar ideeën te veranderen of zelfs maar aan te passen. Deze ideeën zijn in bijna alle opzichten verouderd en dit is terug te vinden in ieder (vernieuwd) onderwijssysteem.

Het (aller) nieuw(st)e, toekomstig leerplan moet het evenwicht weerspiegelen tussen intellect en intuïtie, tussen kennis en bewustzijn. Het moet een weerspiegeling zijn van de balans tussen het mannelijke en het vrouwelijke. Denk eraan dat opvoeding – educatie – een weerspiegeling van de kosmos moet zijn en in elk opzicht evenwichtig moet zijn.
Onthoud, het intellect kan logisch redeneren en conclusies trekken maar geen nieuwe ideeëen aandragen. Intellect is als een computer. Een computer kan alleen iets scheppen uit de gegevens die in zijn geheugen zijn ingevoerd. Met het menselijke brein is het hetzelfde. Het onderwijssysteem dat op komst is, moet naderuk leggen op intuïtie, moet zowel de intuïtie in de kinderen ontwikkelen als het leren haar te respecteren.

Mijn wezenlijke vraag aan een ieder is dan ook:
‘Wat is de relatie tussen de functie van de hersenen (bijv. het leerproces; de geest) tot de ziel, het chakra-energiesysteem én het aura-veld? Is juist het denkproces (‘cognitieve domein’, in het huidig onderwijssystemen) te zien als een grote hindernis voor spirituele ontwikkeling van de ziel of juist niet?

Welke invloed heeft het denkproces op de ontwikkeling van het innerlijke zelf; het evolutieproces, het groeiproces van de ziel? Meer in het algemeen gesteld: De ontwikkeling van het lerend kind? En … ja, hoe zit dat dan met het leerproces van onze kinderen in het huidige onderwijs? Krijgen leerlingen wel voldoende aandacht of begrip voor hun (‘denk’)problemen? Krijgen ze wel voldoende ‘liefde’?

Hans Zevenboom